صنایع دستی سنتی در ایران گستره زیادی دارد. در گوشه و کنار این سرزمین هنرمندان زیادی هستند که خالق زیباترین آثار هستند. از دیر باز ایران را مهد تمدن و هنر می دانسته اند.
معرفی صنایع دستی سنتی ایران زمین
با وجود تنوع دست سازه های ایرانی که همگی حاصل ذوق و علاقه سازندگانشان است. هنرهای که زنان و مردان برای تولید آنها در تلاش هستند؛ ارزشمند و با شکوه و پرآوازه است.
- طراحی سنتی و نگارگری
تذهیب
تشعیر
گل و مرغ
- دست سازه های فلزی
دواتگری
حکاکی روی فلز
قلمزنی
مشیک کاری
ملیله کاری
زرگری
کوفته گری
طلاکوبی
نقره کوبی
مس کوبی
چلنگری
قفل سازی
ریخته گری
زیورسازی
- دوخت ها و بافتنی ها
رودوزی روی پارچه(سوزن دوزی، سوزن دوزی بلوچ، سوزن دوزی ممقان، سوزن دوزی درویشی تفرشی، پته دوزی، بخارادوزی، نقش دوزی، نوار دوزی، ملیله دوزی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، زرتشتی دوزی، قلاب دوزی)
دوخت داخل پارچه(چشمه دوزی، سکمه دوزی)
و دوختهای دیگری پارچه(قیطان دوزی، ده یک دوزی،پیله دوزی، آجیده دوزی، منجوق دوزی، پولک دوزی، سکه دوزی، زغره دوزی، نقده دوزی، تکه دوزی)
- سفالگری و سرامیک سازی
سفال بدون لعاب(سفالگری با دست، چرخ کاری، نقش برجسته)
سفال لعابدار(سفال دوغابی، لعاب سازی، روی لعاب، زیر لعاب)
کاشی(هفت رنگ، معرق، زرین فام، مینایی، معقلی، سفال مینایی، سفال زرین فام، خرمهره، بدل چینی)
- دست سازه های چوبی
خراطی
کنده کاری
سازسازی
آروسی سازی
معرق چوب
منبت کاری
مشبک کاری
خاتم سازی
گره چینی
سوخت روی چوب
درودگری
نازک کاری چوب
معرق- منبت
- حکاکی و کار با سنگ
سنگ تراشی
خراطی سنگ
معرق سنگ
مشبک سنگ
حکاکی سنگ
مرصع
فیروزه کوبی
- بافته های داری و زیر داری
قالی یا فرش دستبافت- مهمترین زیر انداز محسوب میشود که از پشم ابریشم، کرک ابریشم(گل ابریشم)، ابریشمی و پشمی بافته میشود.
گلیم- یک رو، دورو، یک رو ترکیبی با فلی و گلیم
زیلو
گبه
جاجیم
پلاس
- چاپ های سنتی و رنگرزی
چاپ روی کاغذ(چاپ سنگی)
چاپ روی پارچه(قلمکاری، کلاقه ای یا باتیک، گره خورد یا دارایی)
- حصیر بافی
بوریابافی
چیغ بافی
مرواربافی
بامبوبافی
- نساجی های سنتی
پارچه های فاخر(زری، مخمل، مخمل نقش برجسته، ترمه، دارایی، پارچه ابریشمی)
سایر پارچه ها(عبا، بَرَک، کرباس، متقال، ارمک، شمد، شعر،احرامی،چادرشب، روفرشی و ….)
- مجلد سازی و صحافی سنتی
- کار با چرم و پوست
سراجی
حکاکی روی چرم
- شیشه گری
شیشه گری فوتی، شیشه گری فوتی قالبی
تزیین روی شیشه(تراش روی شیشه، نقاشی روی شیشه، آبگز کاری، مات کاری)
شیشه و فلز
- هنرهای روغنی و لاکی
- مینا سازی
مینای نقاشی، خانه بندی، مرصع
- و غیره
ویژگی ها صنایع دستی
صنایع دستی در ایران ریشه در اعتقادات و باورهای و قوه خلاقیت و تخیل استادان آن دارد. استادکاران ماهر و توانمند که از مواد اولیه و مصرفی داخلی و موجود در منطقه خود بهترین استفاده را میکنند. دست سازه های ارزشمندی که آوازه جهانی دارد. تولیدات آنها با یکدیگر شبیه و مانند نیست. این تولیدات در مراحل اصلی با دست و ابزارهای دستی ساخته میشوند. بخش عمده این محصولات برآورده کننده نیازهای داخلی است.
از نظر اقتصادی به دلیل نیاز به سرمایه کم و ایجاد مراکز تولید این محصولات با سهولت انجام میگیرد بصرفه می باشد. اشتغال زایی این صنایع که ترکیبی از هنر- صنعت می باشد بسیار است. ارزش افزوده صنایع دستی بالاست، چون جنبه های کاربردی زیادی دارند و برای تزیین نیز به کار میروند. شاید به دلیل زیبای و خصوصیت مختص به هر هنر، برای جلب جهانگرد جالب و جاذب باشد. صادرات این محصولات نکته دیگری است که باید به عنوان جنبه اقتصادی در نظر گرفته شود.